ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਨੰਤ ਮਹਾਦੇਵਨ ਦੀ ਫਿਲਮ 'ਫੂਲੇ', ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਬਦਲਾਅ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ, ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਘਿਰ ਗਈ ਹੈ। , ਅਨੰਤ ਮਹਾਦੇਵਨ ਦੀ ਫਿਲਮ ਅਸਲ ਵਿੱਚ 11 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2025 ਨੂੰ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੀ, ਪਰ ਕੁਝ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਠਾਏ ਗਏ ਇਤਰਾਜ਼ਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੁਣ 25 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2025 ਤੱਕ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਜੋਤੀਰਾਓ ਫੂਲੇ ਅਤੇ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੂਲੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਅਸਮਾਨਤਾ ਵਿਰੁੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। 1848 ਵਿੱਚ ਨੀਵੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹਣਾ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਕਦਮ ਸੀ। ਫਿਲਮ 'ਚ ਪ੍ਰਤੀਕ ਗਾਂਧੀ ਜੋਤੀਰਾਓ ਫੂਲੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਤਰਲੇਖਾ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਅ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ, ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਨਾਲ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਨੰਤ ਮਹਾਦੇਵਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਫਿਲਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕਿਸੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਅਸਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਫਿਲਮ ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ, ਸੈਂਟਰਲ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਫਿਲਮ ਸਰਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਨੇ ਜਾਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਈ ਸੰਵਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ 'ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ 'ਮਾਂਗ', 'ਪੇਸ਼ਵਈ' ਅਤੇ '3, 000 ਸਾਲ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ' ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਜਾਂ ਨਰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਫੂਲੇ ਜੋੜੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਵੀ ਘਟਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, 'ਦਿ ਕੇਰਲ ਸਟੋਰੀ' ਅਤੇ 'ਦਿ ਕਸ਼ਮੀਰ ਫਾਈਲਜ਼' ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਪਾਬੰਦੀ ਦੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੀਬੀਐਫਸੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯਮ ਸਾਰੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ 'ਤੇ ਬਰਾਬਰ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੱਥਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਿਨੇਮਾ ਰਾਹੀਂ ਸੱਚਾਈ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕਈ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਿਰਦਾਰ ਵੀ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੀਬੀਐਫਸੀ ਵਿਰੋਧੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਫਿਲਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੋਰੰਜਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਅਸਲੀਅਤ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਸੈਂਸਰ ਬੋਰਡ ਹੋਰ ਕਟੌਤੀਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਕਲਾਤਮਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਜਾਣਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਹਮਲਾ ਹੈ।
ਮਹਾਤਮਾ ਫੂਲੇ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖਿਆ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਔਰਤਾਂ, ਦਲਿਤਾਂ ਅਤੇ ਪਛੜੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਨੇ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਲੋੜ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਉਸਨੇ ਰੱਬ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ। "ਮਨੁੱਖ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ" - ਇਹ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸਨ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸੀਬੀਐਫਸੀ ਵੱਲੋਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਣਾ, ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਚੁੱਪੀ - ਇਹ ਸਾਰੇ ਤੱਤ ਫਿਲਮ 'ਫੂਲੇ' ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੰਕਾਰੀ ਚੁੱਪੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ ਸਗੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਵੀ ਹੈ।