ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, - ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਵਾਲੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਦਿੱਗਜ ਅਦਾਕਾਰ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦਾ 87 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੋਕਿਲਾਬੇਨ ਧੀਰੂਭਾਈ ਅੰਬਾਨੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ।
ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਨੂੰ ਉਪਕਾਰ, ਪੂਰਵ-ਪੱਛਮ, ਕ੍ਰਾਂਤੀ, ਰੋਟੀ-ਕਪੜਾ ਔਰ ਮਕਾਨ ਸਮੇਤ ਕਈ ਸਫਲ ਫਿਲਮਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਫਿਲਮਾਂ ਕਰਕੇ, ਦਰਸ਼ਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 'ਭਾਰਤ ਕੁਮਾਰ' ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਅਦਾਕਾਰ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਜੁਲਾਈ 1937 ਨੂੰ ਐਬਟਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਆ ਗਏ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਵੰਡ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦਿਲੀਪ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਕੁਮਾਰ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਇੰਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਦਾਕਾਰ ਬਣਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਹਰੀਕਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਰੱਖ ਲਿਆ।
ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਇੱਕ ਅਦਾਕਾਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਥੀਏਟਰ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਗਿਆ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਦਾਕਾਰੀ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫਿਲਮ 'ਫੈਸ਼ਨ' 1957 ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1960 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫਿਲਮ 'ਕੱਚੀ ਕੀ ਗੁੜੀਆ' ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ। ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਅਦਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਪਸੰਦ ਆਇਆ ਅਤੇ ਲੋਕ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਨੂੰ 'ਉਪਕਾਰ', 'ਰੋਟੀ ਕਪੜਾ ਔਰ ਮਕਾਨ', 'ਸੰਨਿਆਸੀ' ਅਤੇ 'ਕ੍ਰਾਂਤੀ' ਵਰਗੀਆਂ ਸੁਪਰਹਿੱਟ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿੱਗਜ ਅਦਾਕਾਰ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਹੀ ਰਿਹਾ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਲਾਲ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਬਣਾਈ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ 'ਉਪਕਾਰ' ਸੀ। ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਆਇਆ। ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇਹ ਫਿਲਮ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕੇ।
ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ 7 ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲੇ। ਸਾਲ 1968 ਵਿੱਚ, 'ਉਪਕਾਰ' ਨੇ ਸਰਬੋਤਮ ਫਿਲਮ, ਸਰਬੋਤਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਸਰਬੋਤਮ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਸਰਬੋਤਮ ਸੰਵਾਦ ਲਈ ਚਾਰ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1992 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 2016 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ਫਾਲਕੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।